Մուտացիա, գենոտիպի կայուն փոփոխություն, որը իրականանում է արտաքին կամ ներքին միջավայրի ազդեցության տակ։ Մուտացիաների առաջացման պրոցեսը ստացել է մուտագենեզ անվանումը։
Մուտացիաները լինում են՝
▪︎ինքնաբուխ, առաջանում են ինքնաբերաբար օրգանիզմի ողջ կյանքի ընթացքում։
▪︎ աջակցված, գենոմի ժառանգվող փոփոխությունները, որոնք առաջանում են շրջակա միջավայրի ոչ բարենպաստ ազդեցության կամ արհեստական պայմաններում այս կամ այն մուտագեն ազդեցությունների արդյունքում։
Տեսակները
Գենի մուտացիա ֊ Հայտնի է մուտացիան, որը տեղի է ունենում գենի ներսում և ազդում է նուկլեոտիդների հաջորդականության վրա, կամ փոքր բեկորների ջնջումներով կամ ներմուծումներով, կամ բազային զույգերի փոխարինումներով:
Քրոմոսոմային մուտացիա֊ Դա գեների քանակի փոփոխությունն է կամ դրանց քրոմոսոմների կարգը:
Սոմատիկ մուտացիա֊ Այն կոչվում է մեկը, որն ազդում է անհատի սոմատիկ բջիջների վրա:
ձեռք բերված մուտացիա֊ Դա այն մեկն է, որը տեղի է ունենում առանձին բջիջների ԴՆԹ-ում `մարդու կյանքի ինչ-որ պահի: Այն բնութագրվում է բջիջներում քրոմոսոմների քանակի վրա ազդելու համար: Այս տեսակի մուտացիաները կարող են առաջանալ անուղղակի մուտագենների գործողության շնորհիվ, որոնք, առանց ԴՆԹ-ի վրա անմիջականորեն ազդելու, խանգարում են ֆերմենտային գործընթացներին:
Ծիլերի մուտացիա֊ Դա մեկն է, որն ազդում է գամետա արտադրող բջիջների վրա ՝ խթանելով գամետների մուտացիաները:
De novo մուտացիա֊ Դա մեկն է, որը տեղի է ունենում միայն սերմնաբջիջների կամ ձվաբջիջների մեջ կամ տեղի է ունենում ավելի ուշ ՝ բեղմնավորման պահին:
Ձեռք բերված մուտացիա֊ Դա այն մեկն է, որը տեղի է ունենում առանձին բջիջների ԴՆԹ-ում `մարդու կյանքի ինչ-որ պահի: Այս փոփոխությունները կարող են պայմանավորված լինել շրջակա միջավայրի գործոններով, ինչպիսիք են ճառագայթումը, կամ կարող են առաջանալ, եթե բջիջների բաժանման ժամանակ ԴՆԹ-ի կրկնօրինակում սխալ է տեղի ունեցել: